Η βιοασφάλεια στις κτηνοτροφικές μονάδες αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την προστασία της υγείας των ζώων, την ασφάλεια των τροφίμων, την οικονομική βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων και την προστασία του περιβάλλοντος.
Σε έναν κόσμο όπου τα λοιμώδη νοσήματα των ζώων μπορούν να εξαπλωθούν ταχύτατα και να προκαλέσουν καταστροφικές συνέπειες, η εφαρμογή αυστηρών μέτρων βιοασφάλειας δεν είναι απλά μια επιλογή, αλλά μια επιτακτική ανάγκη.
Δείτε εδώ τα προϊόντα βιοασφάλειας
Τι είναι η Βιοασφάλεια;
Η βιοασφάλεια ορίζεται ως το σύνολο των μέτρων και πρακτικών που εφαρμόζονται για την πρόληψη της εισόδου, εξάπλωσης και μεταφοράς μολυσματικών παραγόντων (ιών, βακτηρίων, παρασίτων, μυκήτων) σε μια κτηνοτροφική μονάδα. Στόχος της είναι η ελαχιστοποίηση του κινδύνου μόλυνσης των ζώων και, κατ’ επέκταση, η προστασία της ανθρώπινης υγείας μέσω της παραγωγής ασφαλών ζωικών προϊόντων.
Γιατί είναι Σημαντική η Βιοασφάλεια;
Η σημασία της βιοασφάλειας είναι πολλαπλή:
- Πρόληψη Ασθενειών: Είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο για την αποφυγή ξεσπάσματος ασθενειών όπως η πανώλη αιγοπροβάτων, η ευλογιά και άλλα λοιμώδη νοσημάτων, μειώνοντας την ανάγκη για αντιβιοτικά και άλλες θεραπείες.
- Οικονομική Προστασία: Οι επιδημίες μπορούν να οδηγήσουν σε τεράστιες οικονομικές απώλειες λόγω θανάτων ζώων, μειωμένης παραγωγικότητας, κόστους θεραπείας, περιορισμών στις μετακινήσεις και στην εμπορία.
- Ασφάλεια Τροφίμων: Η πρόληψη ασθενειών στα ζώα συμβάλλει στην παραγωγή υγιεινών και ασφαλών ζωικών προϊόντων για ανθρώπινη κατανάλωση.
- Προστασία της Δημόσιας Υγείας: Πολλές ζωονόσοι (ασθένειες που μεταδίδονται από τα ζώα στον άνθρωπο) μπορούν να αποφευχθούν μέσω της αυστηρής βιοασφάλειας.
- Περιβαλλοντική Προστασία: Η μειωμένη χρήση φαρμάκων και η καλύτερη διαχείριση αποβλήτων συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος.
- Εμπορικές Συνέπειες: Η καλή κατάσταση υγείας των ζώων είναι προϋπόθεση για την εξαγωγή ζωικών προϊόντων και την αποφυγή εμπορικών αποκλεισμών.
Τρόποι Εφαρμογής της Βιοασφάλειας: Βασικές Αρχές και Μέτρα
Η βιοασφάλεια χωρίζεται σε δύο βασικούς πυλώνες: την εξωτερική βιοασφάλεια (αποτροπή εισόδου παθογόνων στη μονάδα) και την εσωτερική βιοασφάλεια (αποτροπή εξάπλωσης παθογόνων εντός της μονάδας).
Α. Εξωτερική Βιοασφάλεια
Στοχεύει στην αποτροπή εισόδου μολυσματικών παραγόντων από το περιβάλλον ή από άλλες μονάδες.
- Έλεγχος Εισόδου Ανθρώπων και Οχημάτων:
- Περιορισμένη Πρόσβαση: Καθορισμός συγκεκριμένων σημείων εισόδου/εξόδου και περιορισμός της πρόσβασης σε μη εξουσιοδοτημένα άτομα.
- Πρωτόκολλα Επισκεπτών: Καταγραφή επισκεπτών, χρήση προστατευτικού ρουχισμού (ποδιές, καλύμματα παπουτσιών ή μπότες), απολύμανση χεριών και παπουτσιών.
- Ζώνες Βιοασφάλειας: Δημιουργία καθαρών και βρώμικων ζωνών με σαφή διαχωρισμό.
- Οχήματα: Καθαρισμός και απολύμανση των οχημάτων που εισέρχονται και εξέρχονται από τη μονάδα, ειδικά εκείνων που μεταφέρουν ζώα, ζωοτροφές ή απορρίμματα.
- Έλεγχος Εισόδου Νέων Ζώων:
- Προέλευση: Αγορά ζώων μόνο από αξιόπιστες, υγειονομικά ελεγμένες μονάδες με πιστοποιητικό υγείας.
- Καραντίνα: Υποχρεωτική απομόνωση (καραντίνα) όλων των νέων ζώων σε ξεχωριστό χώρο για 3-4 εβδομάδες. Κατά τη διάρκεια της καραντίνας, διενεργούνται κτηνιατρικές εξετάσεις και, αν χρειάζεται, εμβολιασμοί ή αποπαρασιτώσεις. Το προσωπικό που χειρίζεται τα ζώα της καραντίνας δεν πρέπει να έρχεται σε επαφή με τα υπόλοιπα ζώα της μονάδας.
- Έλεγχος Μεταφορικών Μέσων: Τα μεταφορικά μέσα για τα νέα ζώα πρέπει να είναι καθαρά και απολυμαντικά.
- Διαχείριση Τροφών, Νερού και Αποβλήτων:
- Προστασία Ζωοτροφών: Αποθήκευση ζωοτροφών σε στεγασμένους, προστατευμένους χώρους, μακριά από τρωκτικά, έντομα και άγρια ζώα. Χρήση ελεγμένων και πιστοποιημένων ζωοτροφών.
- Ποιότητα Νερού: Εξασφάλιση πρόσβασης σε καθαρό, πόσιμο νερό. Τακτικός έλεγχος της ποιότητας του νερού.
- Διαχείριση Κοπριάς και Ψόφιων Ζώων: Απομάκρυνση και διαχείριση της κοπριάς με τρόπο που δεν ευνοεί την ανάπτυξη παθογόνων και εντόμων. Άμεση απομάκρυνση και ασφαλής διάθεση (καύση, ταφή) των ψόφιων ζώων σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
- Έλεγχος Άγριας Πανίδας και Τρωκτικών:
- Περίφραξη: Καλή περίφραξη της μονάδας για την αποτροπή εισόδου άγριων ζώων.
- Προγράμματα Καταπολέμησης: Τακτική εφαρμογή προγραμμάτων καταπολέμησης τρωκτικών και εντόμων.
- Απομάκρυνση Δελεασμάτων: Απομάκρυνση υπολειμμάτων τροφής και άλλων δελεασμάτων.
Β. Εσωτερική Βιοασφάλεια
Στοχεύει στην αποτροπή εξάπλωσης μολυσματικών παραγόντων εντός της μονάδας.
- Υγιεινή Προσωπικού:
- Προσωπική Υγιεινή: Τακτικό πλύσιμο χεριών με σαπούνι και νερό, ειδικά πριν και μετά την επαφή με ζώα.
- Ενδυμασία και Υπόδηση: Χρήση ειδικής ενδυμασίας και υποδημάτων εργασίας που να παραμένουν εντός της μονάδας. Αλλαγή ρουχισμού και υποδημάτων μεταξύ διαφορετικών τμημάτων της μονάδας (π.χ., θηλασμός, πάχυνση).
- Εκπαίδευση: Συνεχής εκπαίδευση του προσωπικού στις αρχές της βιοασφάλειας.
- Καθαρισμός και Απολύμανση:
- Τακτικός Καθαρισμός: Καθημερινός καθαρισμός των χώρων όπου διαβιούν τα ζώα, των ποτίστρων, ταϊστρών και του εξοπλισμού.
- Ολοκληρωμένος Καθαρισμός/Απολύμανση: Σε περιόδους κενού (μετά την απομάκρυνση των ζώων και πριν την είσοδο νέων), εφαρμόζεται λεπτομερής καθαρισμός και απολύμανση όλων των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού. Επιλογή κατάλληλων απολυμαντικών και σωστή εφαρμογή τους.
- Διαχείριση Κοπαδιού και Ζώων:
- Όλα μέσα/Όλα έξω (All-in/All-out): Εφαρμογή του συστήματος “όλα μέσα/όλα έξω” ανά τμήμα ή ανά κτίριο, όπου όλα τα ζώα μπαίνουν και βγαίνουν ταυτόχρονα, επιτρέποντας πλήρη καθαρισμό και απολύμανση.
- Ομαδοποίηση Ζώων: Ομαδοποίηση ζώων ανά ηλικία ή κατάσταση υγείας για να αποφευχθεί η μετάδοση ασθενειών μεταξύ διαφορετικών ομάδων.
- Απομόνωση Άρρωστων Ζώων: Άμεση απομόνωση των ασθενών ζώων σε ειδικό χώρο (νοσοκομείο) και παροχή της απαραίτητης κτηνιατρικής φροντίδας.
- Πρόγραμμα Εμβολιασμών και Αποπαρασιτώσεων:
- Κτηνιατρική Επίβλεψη: Σύνταξη και εφαρμογή προγραμμάτων εμβολιασμών και αποπαρασιτώσεων με βάση την επιδημιολογική κατάσταση της περιοχής και τις ανάγκες της μονάδας, υπό την καθοδήγηση του κτηνιάτρου.
- Ορθή Εφαρμογή: Σωστή αποθήκευση και εφαρμογή των εμβολίων και των αποπαρασιτωτικών.
- Καταγραφή και Παρακολούθηση:
- Τήρηση Αρχείων: Λεπτομερής καταγραφή όλων των συμβάντων (θάνατοι, ασθένειες, θεραπείες, εμβολιασμοί, επισκέψεις).
- Συστηματική Παρακολούθηση: Καθημερινή παρακολούθηση της υγείας των ζώων για έγκαιρη ανίχνευση συμπτωμάτων ασθενειών.
Βήματα για την Εφαρμογή ενός Σχεδίου Βιοασφάλειας:
- Αξιολόγηση Κινδύνων: Αναγνώριση των πιθανών πηγών μόλυνσης και των κινδύνων για τη μονάδα.
- Σχεδιασμός: Κατάρτιση ενός γραπτού σχεδίου βιοασφάλειας προσαρμοσμένου στις ιδιαιτερότητες της μονάδας.
- Εκπαίδευση: Εκπαίδευση όλου του προσωπικού στην εφαρμογή των μέτρων βιοασφάλειας.
- Application: Συστηματική και πιστή εφαρμογή όλων των προβλεπόμενων μέτρων.
- Επαναξιολόγηση και Προσαρμογή: Τακτική επανεξέταση και προσαρμογή του σχεδίου βιοασφάλειας ανάλογα με τις νέες γνώσεις, τις αλλαγές στη μονάδα ή την εμφάνιση νέων απειλών.
English 
Greek